Bộ Công Thương giải thích hiện tượng thiếu xăng ở phía Nam: Rất nhiều lý do bất khả kháng

Chiều 12/10, Bộ Công Thương tổ chức họp báo thường kỳ quý III/2022, với rất nhiều câu hỏi liên quan tới vấn đề thiếu nguồn cung xăng dầu, nhất là nhiều cây xăng tại các tỉnh, thành phố phía Nam phải tạm ngừng hoạt động.

Nhiều nguyên nhân dẫn đến thiếu xăng dầu

Về vấn đề này, ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công Thương thừa nhận có hiện tượng thiếu xăng cục bộ ở các địa phương phía Nam. Trong đó, ảnh hưởng nặng nhất là TP HCM, vì đây là thành phố lớn, có đông dân.

Giải thích rõ hơn về việc thiếu nguồn cung xăng dầu, ông Đông cho biết: Nguyên nhân do từ đầu năm 2022 đến nay thị trường xăng dầu thế giới diễn biến phức tạp, nguồn cung không ổn định, giá cả biến động lớn ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Trong quý II, do lo ngại nguồn cung thiếu hụt từ Nghi Sơn, doanh nghiệp đầu mối đẩy mạnh nhập khẩu giữa bối cảnh giá cả thế giới tăng cao, từ đó dẫn đến tình trạng thua lỗ.

Trong quý III, việc giá xăng dầu thế giới quay đầu giảm mạnh khiến giá bán lẻ trong nước cũng đảo chiều, đẩy doanh nghiệp thua lỗ lớn buộc phải thu hẹp hoạt động kinh doanh, nhập khẩu cầm chừng.

Tình trạng một số doanh nghiệp bị tước giấy phép tạm thời hay không thực hiện được thông quan do chưa kết nối phần mềm kiểm tra điện tử cũng là yếu tố tác động đến thị trường trong nước.

Việc kinh doanh thua lỗ từ tất cả các khâu từ đầu mối, phân phối cho đến đại lý buộc doanh nghiệp phải giảm chiết khấu để hạn chế hoạt động lấy hàng của đại lý bán lẻ, dẫn đến tình trạng doanh nghiệp bán lẻ kinh doanh thua lỗ và cắt giảm sản lượng kinh doanh.

Ngoài ra, tín dụng bị thắt chặt trong khi giá xăng dầu tăng, tỷ giá USD/VND tăng và khó tiếp cận nguồn ngoại tệ khiến các doanh nghiệp đầu mối không có đủ nguồn tài chính để nhập hàng với khối lượng như các năm trước (do giá tăng gấp 2-3 lần giá các năm trước) nên chỉ chủ yếu duy trì lượng hàng đủ để cung cấp cho hệ thống phân phối trực thuộc của doanh nghiệp mình và duy trì lượng dự trữ tồn kho theo quy định.

Thứ tư, chi phí đưa xăng dầu về Việt Nam tăng cao trong khi chi phí này chưa tính đủ vào giá cơ sở do Nhà nước điều hành nên doanh nghiệp hạn chế nhập khẩu để giảm thua lỗ.

Bên cạnh đó, nguồn cung xăng dầu trên thị trường thế giới đang rất khó khăn do nhu cầu hút hàng từ các nước Châu Âu, các doanh nghiệp đầu mối nhỏ, mới rất khó tiếp cận được nguồn hàng xăng dầu thế giới.

Thứ năm, một số doanh nghiệp đầu mối phía Nam bị tước giấy phép trong khoảng 1-1,5 tháng dẫn đến thiếu hụt nguồn cung cục bộ.

Cuối cùng, việc mưa bão ảnh hưởng đến hoạt động vận chuyển hàng từ nhà máy sản xuất trong nước, từ đó làm chậm nguồn cung hàng.

Thời gian tới Bộ sẽ tiếp tục rà chi phí cơ cấu tính giá. Sau ngày 11/10, Bộ đã bước đầu ra soát và điều chỉnh chi phí. Tuy nhiên hiện nay chi phí tiếp tục tăng rất mạnh, theo đó Bộ sẽ tiếp tục tính toán với Bộ Tài chính tăng chi phí cơ sở. Bộ cũng đề nghị 2 nhà máy lọc dầu giao hàng nhanh cho các doanh nghiệp
đầu mối đang gặp khó khăn về nguồn cung, bán hàng tại khu vực thiếu hàng cục bộ.

Đặc biệt, tăng sản lượng sản xuất xăng cho thị trường trong nước. Rà soát nhập khẩu, tổng nguồn và có phân giao phù hợp cho thương nhân đầu mối trong quý IV. Kế hợp rà soát sửa đổi trong việc điều hành giá xăng dầu như tăng quyền cho doanh nghiệp đầu mối, tăng thời gian điều hành, quyền của công ty con về vấn đề phân phối.

Bộ đề nghị UBND các tỉnh tạo điều kiện thông quan, nhập khẩu hàng hóa, đồng thời cho xe chở xăng dầu được lưu thông giờ cao điểm.

Nguồn cung xăng dầu đang trở nên cấp thiết

Cũng liên quan tới vấn đề này, ông Đỗ Thắng Hải, Thứ trưởng Bộ Công Thương cho biết: Những câu chuyện liên quan tới xăng dầu đã không còn là vấn đề “nóng”, mà đã trở nên rất cấp thiết.

Theo ông Hải, trong quý II/2022, để bù vào sản lượng thâm hụt từ nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn, phải tạm ngừng hoạt động. Có thời điểm nhà máy này còn không hoạt động. Các doanh nghiệp đầu mối đã tích cực nhập khẩu để bù vào, đáp ứng cho nhu cầu trong nước.

Thời điểm quý II/2022, giá xăng tăng liên tục và có giá nhập rất cao. Tuy nhiên, từ cuối quý II/2022 đến nay, giá xăng thế giới liên tục giảm giá, khiến các doanh nghiệp đầu mối chìm trong thua lỗ. Điều này buộc các doanh nghiệp đầu mối cắt giảm chiết khấu cho các đơn vị bán lẻ.

Cũng theo Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải, thế giới hiện nay đang có rất nhiều biến động kể từ sau cuộc chiến giữa Nga – Ukraine. Các “ông lớn” thế giới đã tích cực nhập khẩu với số lượng lớn, trong khi Việt Nam không nằm trong diện được ưu tiên, nên việc nhập khẩu cũng đang gặp rất nhiều khó khăn.

“Trước tình cảnh trên, chúng tôi vẫn đang tích cực phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương để tìm ra các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho nguồn cung xăng dầu”, ông Hải thông tin.

Dù vậy, có thể khẳng định đến giờ phút này chúng ta đã cố gắng cơ bản đáp ứng được nguồn cung xăng dầu cho hoạt động sản xuất kinh doanh, tiêu dùng của người dân.

“Chúng ta phải có nhìn nhận tổng thể như cả nước có 17.000 cơ sở kinh doanh xăng dầu. Tuy nhiên, cần có con số tạm ngừng kinh doanh chính xác nhưng dù bao nhiêu đi chăng nữa chúng tôi cũng sẽ chịu trách nhiệm cùng các bộ ngành liên quan nhìn thẳng vào trách nhiệm và có biện pháp giải quyết”, ông Hải nhấn mạnh.

Việt Vũ | Nhà báo & Công luận